شیخ الفُقهاء، استاد الحُکماء، رئیس الاُدبا، علامهی دهر، شیخ الاسلام و المسلمین، شیخ بهاءالدین محمد بن عزالدین حسین بن عبدالصمد حارثی هَمْدانی جَبعی عاملی معروف به شیخ بهایى از شاگردان شهید ثانی و یکی از علمای بزرگ شیعه و از افتخارات جهان اسلام میباشد. شیخ بهایى فقیهی اصولی، محدث رجالی، مفسر، ریاضیدان، حکیم، متکلم، ادیب، شاعر، جامع علوم عقلی و نقلی بود و بالجمله در علوم متنوع، گوی سبقت از افاضل و دانشمندان ربوده است. وی در سال 953 قمری در بعلبک لبنان به دنیا آمد. در طول حیات پربار خویش مسافرتهای زیادی به نقاط مختلف جهان داشت و از محضر اساتیدی برجسته در رشتههای گوناگون استفاده نمود. شیخ بهایى در این سفرها توانست در بسیاری از علوم، مانند: هیئت و نجوم، ریاضیات، تفسیر قرآن، فقه و اصول، علم حدیث، ادبیات فارسی و عربی و طب و مهندسی متبحّر گردد و در تمامی آنها کُتُبی را به رشتهی تحریر درآورد. وی نخستین کسی است که یک دورهی فقه غیراستدلالی به زبان فارسی نوشت. ملاصدرا، ملامحمدتقی مجلسی اوّل، محقق سبزواری، ملاحسنعلی تُستَری، میرزا رفیعا نایینی، سید ماجد بحرانی، ملامحسن فیض کاشانی، ملامحمدصالح مازندرانی و دهها دانشمند و فاضل دیگر از شاگردان شیخ بهایى میباشند. کشکول، اسرارالبلاغه، اثنی عشریات، خمس اربعین حدیثاً، جامع عباسی، عین الحیوة و بحرالحساب و دهها اثر دیگر از جمله آثار اوست. آثار علمی و مهندسی وی را میتوان در جای جای اصفهان مشاهده نمود. سرانجام، شیخ بهایی، این دانشمند کامل و جامع در 77 سالگی در اصفهان پایتخت سلسلهی صفویان بدرود حیات گفت و طبق وصیتش در مشهد مقدس و در نزدیکی مرقد مطهر حضرت امام رضا(ع) مدفون گردید. منبع : راسخون
